آشنایی اولیه با پلاگین های جوملا

پلاگین ها هم یکی دیگر از توسعه های (Extension) جوملا هستند. پلاگین ها توابعی هستند که با رخدادهای خاص مرتبط شده اند. در جوملا به صورت پیش فرض مجموعه ای از رخدادهای پلاگین وجود دارند، اما هر توسعه می تواند باعث ایجاد یک رخداد شخصی شود. هنگامی که یک رخداد خاص اتفاق می افتد، تمام توابع پلاگین که به آن نوع نسبت داده شده است به همان ترتیبی که مشخص شده اند اجرا می شوند. با استفاده از این روش می توانیم عملکرد پلت فرم جوملا را بسیار زیاد توسعه دهیم. پلاگین ها به برنامه نویسان این امکان را می دهند کدهایی بنویسند که به توسعه های دیگر اجازه دهند نسبت به action های پلاگینی که نوشته شده است پاسخ دهند، و با این کار یک توسعه، توسعه پذیر می شود – یعنی می توانیم قابلیت های یک توسعه خاص را با استفاده از پلاگین افزایش دهیم.

از لحاظ فنی، معماری یک پلاگین از الگوی Observer Design Pattern استفاده می کند. کلاسی با نام JPlugin وجود دارد که ابزار لازم را برای ثبت پلاگین شخصی بر اساس رخدادهای شخصی و هسته فراهم می کند.

پلاگین ها را چگونه مدیریت کنیم؟

همانطور که در بالا گفتم، پلاگین یکی از توسعه های جوملا است (ما در جوملا 5نوع توسعه داریم: Component, Module, Plugin, Template, Language). ما از پلاگین ها استفاده می کنیم تا ویژگی های بیشتری را به یک کامپوننت یا ماژول اضافه کنیم. مثلا می توانیم با یک پلاگین یک فرم اضافه را به یک کامپوننت اضافه کنیم (مثل پلاگین Profile)، یا اضافه کردن روش اضافی احراز هویت مثل توانایی ورود با استفاده از اطلاعات کاربری در Facebook.
گفتم که پلاگین ها یکی از توسعه های جوملا است، پس برای نصب و مدیریت آنها باید از منوی افزونه ها (در بالای صفحه مدیریت جوملا)، گزینه پلاگین ها را انتخاب کنیم. با این کار وارد صفحه ای می شویم که فهرستی از پلاگین های موجود را در اختیار ما قرار می دهد. جدولی که پلاگین های موجود را نمایش می دهد دارای 6 ستون است:

• حالت:
مشخص می کند که یک پلاگین فعال است یا غیرفعال.
• نام پلاگین:
همانطور که مشخص است، نام پلاگین را نمایش می دهد.
• نوع:
نوع پلاگین را مشخص می کند: مثلا Authentication, captcha, content …
• عنصر:
نوع عنصر را مشخص می کند: مثلا joomla, cookie, gmail…
• دسترسی:
سطح دسترسی پلاگین را مشخص می کند.
• شناسه:
شناسه پلاگین را در پایگاه اطلاعاتی مشخص می کند.

یک پلاگین را چگونه نصب کنیم؟

در مطالب قبلی در مورد نصب زبان و نصب یک الگو توضیح دادم. از آنجا که پلاگین یکی از 5 توسعه موجود در جوملا است، نحوه نصب آن با یک زبان یا الگو تفاوتی ندارد. در مورد بیشتر توسعه ها (از جمله پلاگین) می توانیم به این شیوه عمل کنیم:

• توسعه مورد نظر خود را از یک سایت معتبر و مورد تایید دانلود می کنیم و بر روی کامپیوتر محلی خود قرار می دهیم.
• وارد قسمت مدیریت می شویم و در قسمت مدیریت از منوی بالای صفحه گزینه افزونه ها و سپس گزینه مدیریت را انتخاب می کنیم.
• بر روی دکمه مربوط به بارگذاری فایل (Browse) کلیک می کنیم و فایل دانلود شده را از محلی که قبلا فایل را در آن قرار داده ایم انتخاب می کنیم.
• معمولا جوملا به صورت خودکار توسعه را نصب می کند و با پیام نصب موفقیت آمیز روبرو می شویم. ممکن است در برخی از توسعه ها نیز مراحل اضافی برای انجام تنظیمات وجود داشته باشد.
• توجه داشته باشید که اگر یک ماژول یا پلاگین را نصب می کنید، بعد از نصب باید آن ها را فعال کنید تا بتوانید از آنها استفاده کنید.

اگر تمایل دارید کارهای فنی تری را انجام دهید، در مراحل بعدی مطالبی در مورد ایجاد پلاگین های جدید در اختیارتان قرار خواهم داد.

دسترسی به تنظیمات یک پلاگین

در قسمت مدیریت، زمانی که وارد محیط مدیریت پلاگین ها شدید (افزونه ها/ پلاگین ها)، با کلیک کردن بر روی هر پلاگین می توانید تنظیمات مربوط به آن را مشاهده کنید. در این قسمت توضیحاتی نیز در مورد پلاگین نوشته شده است که می توند به شما کمک کند. بسته به نوع پلاگین، شما باید پلاگین را برای توسعه هدفی که برای آن نوشته شده است، فعال کنید. مثلا پلاگین دادن امتیاز به یک محتوا، برای کامپوننت content نوشته شده و باید علاوه بر فعال کردن پلاگین در لیست پلاگین ها، در قسمت تنظیمات مربوط به محتوا نیز، این پلاگین را فعال کنید تا نمایش داده شود.

آشنایی با ماژول ها در جوملا

ماژول ها توسعه هایی سبک و قابل انعطاف هستند که برای ارائه کردن محتوای صفحه استفاده می شوند. این ماژول ها اغلب اوقات جعبه هایی هستند که در یک صفحه در اطراف یک کامپوننت قرار می گیرند. به عنوان مثال می توانیم به ماژول لاگین اشاره کنیم. ماژول ها در جوملا به یک آیتم منو اختصاص داده می شوند، بنابراین می توانیم تعیین کنیم بر اساس اینکه کاربر در چه صفحه ای قرار دارد یک ماژول نمایش داده شود یا پنهان شود؛ بعضی از ماژول ها به یک کامپوننت متصل شده اند: به عنوان مثال ماژول آخرین اخبار، به کامپوننت محتوا مرتبط شده است (com_content) و لینک هایی به جدید ترین محتواهای ایجاد شده را نمایش می دهد. البته حتما هم لازم نیست که یک ماژول به چیزی لینک شود و می تواند فقط یک محتوای ایستای اچ تی ام ال یا متن باشد.

با استفاده از مدیر ماژول (Module Manager) می توانیم در قسمت مدیریت، ماژول ها را مدیریت کنیم (در جوملای فارسی: منوی افزونه ها/ ماژول ها). در این قسمت فهرستی از ماژول های موجود برای شما نمایش داده می شود که می توانید آن ها را مدیریت کنید. آموزش های مربوط به مدیریت ماژول ها در آینده در وب سایت قرار داده خواهد شد.

کمی اطلاعات بیشتر در مورد ماژول ها

محل های مربوط به ماژول ها (Module Positions)

منظور از محل ماژول، یک نگهدارنده محل (placeholder) است که قسمت خاصی را در داخل الگو مشخص می کند. نگهدارنده محل، یک یا تعدادی محل را در داخل الگو مشخص می کند که محتوای ماژول در داخل آن نمایش داده می شود. در واقع این نگهدارنده محل به برنامه کاربردی جوملا می گوید که محتوای ارائه شده توسط ماژول را در قسمت خاصی از الگوی وب سایت نمایش دهد. اگر به عنوان یک طراح الگو فعالیت کنید، می توانید کنترل کاملی بر روی این نگهدارنده های محل داشته باشید و آنها را هرگونه که تمایل دارید مدیریت کنید.

به عنوان مثال یک نگهدارنده محل با نام Left وجود ارد که می توانیم آن را به نوعی تعریف کنیم که در قسمت سمت چپ الگو قرار بگیرد تا یک منو در آن نمایش داده شود. بنابراین اگر یک ماژول را به نگهدارنده محل Left نسبت دهیم، این ماژول در محلی نمایش داده می شود که طراح الگو، نگهدارنده محل مربوط به آن را در آن قسمت قرار داده باشد – مسلما این محل الزاما سمت چپ نخواهد بود.

اگر وارد محیط مدیریت ماژول ها شوید، می توانید مشخص کنید که هر ماژول در چه مکانی از صفحه قرار گیرد. یعنی می توانید مشخص کنید که ماژول در کدام نگهدارنده محل (placeholder) قرار داده شود.
این نکته را در نظر داشته باشید که بسته به نوع الگویی که نصب کرده اید، آن الگو نگهدارنده های محل مختلفی را در اختیار شما قرار می دهد، که این نگهدارنده های محل از طریق منوی پایین افتادنی «موقعیت نمایش ماژول» برای هر الگو، در دسترس قرار دارند.
اگر بخواهیم کمی فنی تر به موضوع نگاه کنیم، می توانیم با استفاده از فایل templateDetails.xml مربوط به هر الگو، بفهمیم که چه مکان هایی و با چه نامی، برای آن الگوی خاص طراحی شده است؛ همانطور که از نام این فایل پیداست، این یک فایل xml است. در داخل این فایل اطلاعات کلی مربوط به الگو قرار داده شده که بیشترین کاربرد آن در هنگام نصب الگو است. در داخل این فایل تگی با نام <position> قرار دارد که محل های نگهداری مربوط به آن الگو را معرفی می کند.
من بر روی سیستم خودم نسخه 3.7 جوملا را نصب کرده ام و الگوی Beez3 به عنوان الگوی پیش فرض سایت تعریف شده است. محتوای تگ <position> برای این الگو به شکل زیر است:

	<positions>
		<position>debug</position>
		<position>position-0</position>
		<position>position-1</position>
		<position>position-2</position>
		<position>position-3</position>
		<position>position-4</position>
		<position>position-5</position>
		<position>position-6</position>
		<position>position-7</position>
		<position>position-8</position>
		<position>position-9</position>
		<position>position-10</position>
		<position>position-11</position>
		<position>position-12</position>
		<position>position-13</position>
		<position>position-14</position>
	</positions>

همانطور که در بالا می بینید، این الگو دارای 15 placeholder با نام های مختلف است که در داخل صفحات الگو از آنها استفاده شده. فعلا با جزئیات فنی دیگر مربوط به این قسمت کاری نداریم.

اگر دوست دارید وارد حوزه برنامه نویسی برای جوملا شوید، ماژول ها بهترین و ساده ترین نقطه باری شروع هستند (ماژول ها مثل ویجت ها در wordpress هستند). شما می توانید ماژول ها را در هر قسمتی از صفحه که تمایل داشته باشید قرار دهید.

 

ماژول های پیش فرض در جوملا

در جوملا ماژول های زیادی وجود دارند. در اینجا ماژول های استانداردی که در یک نسخه جدید نصب شده از جوملا وجود دارند را معرفی می کنم:

• ماژول Archived Articles
این ماژول فهرستی از ماه های تقویم که شامل مقاله های آرشیوی هستند را نمایش می دهد.
• ماژول Articles - Newsflash
این ماژول تعداد مشخصی از مقالات را از یک گروه موضوعی مشخص نمایش می دهد.
• ماژول Articles – Related Articles
این ماژول، سایر مقالاتی را که از لحاظ موضوعی با مقاله ای که در حال خواندن آن هستید در ارتباط است، نمایش می دهد.
• ماژول Articles Categories
این ماژول گروه های موضوعی مربوط به یک گروه موضوعی مادر را نمایش می دهد.
• ماژول Article Category
این ماژول، فهرستی از مقالات را از یک یا چند گروه موضوعی نمایش می دهد.
• ماژول Breadcrumbs
این ماژول برای این استفاده می شود که محل فعلی شما را در صفحه ای که هستید نمایش دهد.
• ماژول Custom
این ماژول به شما امکان می دهد با استفاده از یک ویرایشگر WYSIWYG ماژول شخصی خود را به صورت یک ماژول اچ تی ام ال ایجاد کنید (یعنی یک متن ساده اچ تی ام ال ایجاد کنید).
• ماژول Feed Display
این ماژول این امکان را به شما می دهد که خوراک های مربوط به محتوا را نمایش دهید (مثل فایل های rss).
• ماژول Footer
این ماژول، اطلاعات مربوط به حق تالیف را نمایش می دهد.
• ماژول Language Switcher
با استفاده از این ماژول، فهرستی از زبان های نصب شده و در دسترس، نمایش داده می شود تا کاربر بتواند زبان مورد نظر خود را انتخاب کند.
• ماژول Latest News
این ماژول فهرستی از مقالاتی که اخیرا منتشر شده اند را نمایش می دهد.
• Latest Users
این ماژول کاربرانی را نمایش می دهد که اخیرا ثبت نام کرده اند.
• ماژول Login
این ماژول یک فرم برای ورود اطلاعات کاربر (نام کاربری و کلمه عبور) نمایش می دهد.
• ماژول Menu
این ماژول در قسمت طرف کاربر، یک منو را نمایش می دهد.
• ماژول Most Read Content
این ماژول فهرست مقالاتی را نشان می دهد که اخیرا منتشر شده اند و بیشترین بازدید را داشته اند.
• ماژول Popular Tags
این ماژول بیشترین تگ هایی را که تاکنون استفاده شده اند نمایش می دهد.
• ماژول Random Image
این ماژول از یک دایرکتوری که شما مشخص می کنید، به صورت تصادفی یک تصویر را انتخاب می کند.
• ماژول Search
این ماژول جعبه جستجو را نمایش می دهد.
• ماژول Similar Tags
این ماژول لینکی به سایر آیتم ها که داری تگ مشابه مطلب فعلی هستند ایجاد می کند.
• ماژول Smart Search
این ماژول به سیستم هوشمند جستجو مربوط می شود.
• ماژول Statistics
این ماژول اطلاعات مربوط به آمار را نمایش می دهد.
• ماژول Syndicate Feeds
این ماژول برای صفحه ای که ماژول در آن قرار دارد یک خوراک آماده می کند.
• ماژول Weblinks
این ماژول با استفاده از گروه موضوعی که در کامپوننت Weblinks تعریف می کنیم، لینک های وب مربوط به آن گروه را نمایش می دهد.
• ماژول Who’s Online
این ماژول تعداد کاربران ناشناخته را نمایش می دهد. مثلا کاربران میهمان.
• ماژول Wrapper
این ماژول برای یک محل مشخص شده، یک پنجره iframe نمایش می دهد.

{نکته: نام ماژول ها که در بالا ذکر شد، نام انگلیسی مربوط به آنها است. اگر زبان فارسی را بر روی جوملا نصب کرده باشید، این نام ها نیز به فارسی ترجمه شده اند.}

نصب زبان فارسی برای جوملا

مطالبی که تا این قسمت در مورد جوملا (نسخه 3) ارائه کردم، همگی مربوط به نسخه زبان انگلیسی جوملا بود. اما همه ما به عنوان یک ایرانی فارسی زبان، تمایل داریم محیط کاربری وب سایتمان با زبان فارسی باشد و همچنین محتوای نوشته شده در وب سایت به صورت راست-به-چپ ارائه شود.
برای این کار فقط کافی است نسخه مربوط به زبان فارسی را نصب کنیم تا زبان فارسی در دسترسمان قرار گیرد. بنابراین اولین قدم این است که بسته مربوط به زبان فارسی را از وب سایت جوملا دانلود کنیم. ابتدا وارد ساید جوملا (www.joomla.org) می شویم (من این کار را در روز 4شنبه به تاریخ 28 تیرماه 1396 انجام داده ام). از منوی بالای سایت، قسمت Download & Extend گزینه Language Packages را انتخاب می کنیم. با این کار به صفحه ترجمه های مربوط به جوملا هدایت می شویم. بر اساس نوع نسخه جوملا که بر روی سیستم خود نصب کرده ایم (1.5 یا 2.5 یا 3.x) بر روی یکی از لینک ها کلیک می کنیم. من بر روی کامپیوتر خودم نسخه 3.7 جوملا را نصب کرده ام پس بسته های مربوط به نسخه 3.x را باید انتخاب کنم. بر روی لینک مورد نظرتان کلیک کنید تا وارد صفحه مربوطه شوید. در این صفحه می توانید بسته زبان فارسی (Persian) را پیدا کنید و نسخه مورد نظر خود را دانلود کنید. فایل دانلود شده با فرمت zip است که باید آن را نصب کنیم. فایل را در جایی قرار دهید تا در مرحله بعد آن را نصب کنیم.

حالا وارد محیط مدیریت جوملا می شویم (yoursite-address/administrator). از منوی بالای صفحه، بر روی گزینه Extension کلیک می کنیم و از منوی باز شده گزینه Manage را انتخاب می کنیم. در قسمت های قبلی نیز گفتم که برای نصب توسعه ها باید به این قسمت بیاییم.

چون قبلا فایل زیپ مربوط به زبان را دانلود کرده ایم برای آپلود کردن فایل مورد نظر بر روی دکمه سبز رنگ که نوشته است Or browse for file کلیک می کنیم و فایل زیپ مربوط به زبان را از این قسمت آپلود می کنیم.

 

پس از چند ثانیه با پیغامی روبرو می شوید که به شما می گوید فارسی ساز جوملا به درستی نصب شده است:

حالا وقت آن رسیده که زبان محیط جوملا را به زبان فارسی تبدیل کنیم. برای اینکار از منوی Extensions گزینه Language(s) را انتخاب می کنیم تا وارد محیط مدیریت زبان(ها) شویم.

 

همانطور که در تصویر بالا مشاهده می کنید، حالا که زبان فارسی را نصب کرده ایم، در لیست علاوه بر زبان انگلیسی، زبان فارسی نیز قابل مشاهده است. در این فهرست، زبانی که به عنوان زبان پیش فرض انتخاب شده است در ستون Default با علامت ستاره زرد رنگ مشخص شده.
در قسمت بالا سمت چپ یک منوی پایین افتادنی نیز وجود دارد که به صورت پیش فرض، گزینه Administrator انتخاب شده است. با استفاده از این منو می توانید زبان مربوط به محیط کاربر (Site) یا زبان مربوط به محیط مدیریت (Administrator) را به صورت جداگانه تنظیم کنید. برای اینکه زبان محیط مدیریت را به فارسی تغییر دهیم، می توانیم به راحتی در ردیف مربوط به زبان فارسی در ستون Default بر روی علامت ستاره کم رنگ کلیک کنیم تا زبان فارسی به عنوان زبان پیش فرض محیط مدیریت تعریف شود. یا اینکه می توانیم دکمه رادیویی کنار زبان فارسی را انتخاب کنیم و در قسمت بالا سمت چپ بر روی دکمه Default کلیک نماییم.

 

برای تنظیم زبان مربوط به محیط کاربر (Site) نیز به همین شکل عمل می کنیم. یعنی از منوی پایین افتادنی گزینه Site را انتخاب می کنیم و سپس از لیست زبان ها، زبان فارسی را انتخاب کرده و آن را به عنوان پیش فرض تعریف می کنیم. با این کار به خودی خود محیط طرف کاربر نیز به صورت راست به چپ تعریف می شود.

همانطور که در شکل زیر می بینید، محیط مدیریت به صورت راست به چپ قابل مشاهده است و تمام متون نیز به زبان فارسی ترجمه شده اند: